Dört Müjde kitapçığı (İncil’in ilk dört kısmı) dikkatlice karşılaştırıldığında, Matta, Markos ve Luka’nın fark edilebilir biçimde benzer oldukları, ancak Yuhanna’nın farklılık gösterdiği göze çarpar. İlk üç Müjde kitapçığı, yazım üslubu, içerik ve Mesih’in yaşamından olay ve sözlerin kaydedildiği sıralama bakımından büyük ölçüde aynıdır (bununla birlikte, Müjdeler’in hiçbirinde olayların tarihsel sıralamasına tam olarak uyulmaz). Aralarındaki benzerlikler nedeniyle, bu üç Müjde kitapçığına “Sinoptik” (Synoptic, syn “birlikte”, optic “görmek”; yani “aynı görüşe ya da bakış açısına sahip”) adı verilmektedir. İçerik bakımından aralarındaki benzerliğe verilebilecek bir örnek için bkz. Mat. 9:2-8; Mar. 2:3-12; Luk. 5:18-26. Sözcük kullanımı arasındaki uyumun bir örneğine Mat. 10:22; Mar. 13:13; Luk. 12:17’de rastlanır. Matematiksel bir karşılaştırma yapıldığında, Markos Müjdesi’nin %91’inin Matta’da, %53’ünün ise Luka’da bulunduğu görülür. Bu tür benzerlikler, Sinoptik Müjdeler’in kökeni hakkında bazı sorulara yol açar. Acaba Müjde yazarlarının ortak bir kaynağı mı vardı? Kitaplarını yazarlarken birbirlerinden çok mu yararlandılar? Bu ve benzeri sorular, “Sinoptik sorunu” diye bilinen bir problemin varlığını ortaya koymaktadır. Bu sorun karşısında pek çok olası açıklama ortaya atılmıştır:
- Sözlü geleneğin kullanımı: Bazıları, Müjdeler yazılmadan önce sözlü geleneklerin oldukça sabit bir biçim aldığını ve Sinoptik yazarlar için ortak bir kaynak durumuna geldiğini düşünürler.
- Daha eski bir Müjde’nin kullanımı: Bazıları, Sinoptik yazarlarının günümüzde kayıp olan daha eski bir Müjde metninden yararlandıklarını varsaymaktadır.
- Elyazmalarının kullanımı: Bazıları, Mesih’in yaşamındaki pek çok olayla ilgili elyazmalarının derlenmiş olduğunu ve bunların Sinoptik yazarları tarafından kullanıldığına inanır.
- Karşılıklı bilgi alışverişi: Bazıları, Sinoptik yazarların birbirlerinin yazılarından yararlandıkları ve bunun sonucunda yazılanların çoğu kez benzer olduğunu öne sürer.
- İki ana kaynağın kullanımı: Bugün en yaygın görüş, Matta ve Luka’nın kendi adlarını taşıyan Müjdeler’i yazarken birçok konu hakkında kaynak olarak Markos Müjdesi’ni ve Quelle (Almanca “kaynak”) ya da Q diye adlandırılan bir belgeyi kullanmış olduklarıdır.
- Matta’nın önceliği ve kullanımı: Bir diğer görüşe göre, diğer iki Sinoptik yazarı başlıca kaynak olarak Matta Müjdesi’nden yararlanmıştır.
- Luka’nın önceliği ve kullanımı: Benzer bir diğer görüşe göre, diğer iki Sinoptik yazarın başlıca kaynak olarak Luka Müjdesi’nden yararlanmışlardır.
- Yukarıdakilerin birleşimi: Bu varsayıma göre Sinoptik yazarlar sözlü gelenekten, elyazmalarından, diğer Sinoptik yazarların Müjde kitapçıklarından ve görgü tanıklarından yararlanmışlardır.
- Tamamen bağımsız: Bazıları ise Sinoptik yazarların birbirlerinden bağımsız çalıştıkları görüşünü desteklerler. Bu görüşe göre, Müjdeler’de görülen benzer, hatta bazen kelimesi kelimesine aynı olan anlatımlar ve olaylar en iyi biçimde Kutsal Ruh’un yazarlar üzerindeki yanılmaz rehberliği bağlamında açıklanabilir.
Kutsal Kitap ayetleri bibleserver.com web sitesinde yeni bir pencerede açılacaktır.
Kaynak: Açıklamalı Kutsal Kitap. (İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2010) s. 1375.
Telif Hakları © 2010 Yeni Yaşam Yayınları. İzin ile kullanılmıştır.